جلسه دفاع از رساله دکتری

به لطف خداوند متعال، جلسه دفاع از رساله دکتری بنده، در تاریخ ۵ اسفند ماه ۱۳۹۶ برگزار شد. از همه دوستان، همکاران، دانشجویان و اعضای خانواده که با حضور در جلسه دفاع یا با ارسال پیام در تلگرام و اینستاگرام به بنده محبت داشتند، صمیمانه تشکر و قدردانی می کنم.

دو مقاله مستخرج از این رساله دکتری، در مجله «پژوهش های تجربی حسابداری» دانشگاه الزهرا و مجله «دانش حسابداری» دانشگاه کرمان پذیرش شده است که به محض انتشار در صفحه مقالات من قرار خواهد گرفت.

اساتید حاضر در عکس (از سمت چپ):

آقای دکتر صمدی – داور خارج گروه

آقای دکتر عربصالحی – داور داخل گروه

آقای پروفسور خواجوی – داور خارج از دانشگاه (از دانشگاه شیراز)

آقای دکتر فروغی – استاد راهنما

آقای دکتر کیانی – استاد مشاور

خانم دکتر ترکی – استاد ناظر

در ادامه چکیده پایان نامه، ارائه شده است:

چكيده:

گزارشگری متقلّبانه، به معنای اقدامی عمدی در جهت تهیه گزارش­ های نادرست و گمراه­ کننده است. بند هفت از استاندارد حسابداری شماره یک ایران هیئت مدیره را مسئول تهیه صورت­ های مالی دانسته است و مدیران نیز می­ توانند با انگیزه ­های متقلّبانه اقدام به تهیه گزارش­ های شرکت، از جمله گزارش هیئت­ مدیره به مجمع نمایند. یکی از نظریه­ هایی که به توضیح شیوه­ ی تصمیم­ گیری مدیران بر اساس ویژگی­ های شخصیتی آنها (ریسک ­پذیری و ریسک ­گریزی) پرداخته است، نظریه چشم انداز تجمعی (CPT) است. بر اساس این نظریه مدیران، عملکردی را بعنوان نقطه­ ی مرجع در ذهن خود ایجاد کرده و چنانچه احساس کنند که عملکردشان از نقطه­ ی مرجع فاصله خواهد گرفت، انگیزه­ های تقلّب در ذهن آنها شکل می­ گیرد. به این معنی که احتمال قوی­ تر (ضعیف­ تر) بودن عملکرد مدیر نسبت به عملکرد مرجع در آینده، می­ تواند انگیزه ­های ارتکاب به تقلّب را در ذهن مدیر، تضعیف (تشدید) نماید. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی وجود تأثیر و شیوه­ ی تأثیرگذاری انحراف از عملکرد مرجع بر انگیزه ­های ارتکاب به تقلّب مدیران و تطبیق آن با الگوی نظریه چشم­ انداز تجمعی است.

برای دستیابی به هدف مذکور دو فرضیه تدوین شده است. برای آزمون این دو فرضیه، از بین شرکت­ های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نمونه ­ای متشکل از ۳۰ شرکت انتخاب شد و طی بازه زمانی ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۴ مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا با تمرکز بر تجزیه و تحلیل متن گزارش­ های هیئت­ مدیره به مجمع (مشتمل بر بیش از ۶٫۷۰۰ صفحه)، از سه روش مبتنی بر داده­ کاوی شامل درخت تصمیم (جنگل­ های تصادفی)، آموزش ماشین (ماشین­ بُردار پشتیبان) و رگرسیون (به روش­ های LASSO و بهینه­ سازی محدب) در نرم ­افزارهای R و Matlab استفاده شد تا شاخصی برای ارزیابی و تشخیص شاخص خطر تقلّب در گزارش­ های هیئت مدیره بدست آید. سپس با استفاده از شاخص مذکور و با استفاده از رگرسیون­ های لاجیت در نرم ­افزار Eviews به آزمون فرضیه­ های پژوهش پرداخته شد.

نتایج پژوهش نشان داد که اولاً روش­ های مبتنی بر داده­ کاوی قادرند بالا بودن شاخص خطر تقلّب در گزارش ­های شرکت­ ها را با دقتی بین ۸۲/۵۵% تا ۹۱/۲۵% تشخیص دهند. در این راستا دقت روش­ های داده­ کاوی مورد استفاده، با هم مقایسه شده و مشاهده شده که روش مبتنی بر درخت تصمیم و آموزش ماشین، بالاترین دقت را دارد. ثانیاً انگیزه­ های مدیران در ارتکاب به روش ­های با خطر بالای تقلّب، به طور کامل با الگوی نظریه چشم­ انداز تجمعی منطبق نیست. یعنی احتمال قوی­ تر بودن عملکرد مدیر نسبت به عملکرد مرجع در آینده، تأثیری بر انگیزه­ های ارتکاب به تقلّب در ذهن مدیر ندارد. اما احتمال ضعیف ­تر بودن عملکرد مدیر نسبت به عملکرد مرجع در آینده، انگیزه­ های ارتکاب به تقلّب در ذهن مدیر را تشدید می­ کند.

کلیدواژه­ ها: تقلّب، نظریه چشم‌انداز تجمعی، داده­ کاوی، روش­ های تجزیه و تحلیل متن، بهینه­ سازی.